با بررسی نیاز ثبتشده در تاریخ ۹ آذرماه ۱۴۰۴ توسط ادارهکل جهاد کشاورزی استان ایلام در سامانه تدارکات الکترونیکی دولت، با عنوان «مناقصه خرید پهپاد ۲۰ لیتری با ادوات همراه»، مشاهده میشود که محتوای ارائهشده برای این اعلان عمومی از نظر فنی، حقوقی و الزامات شفافیت، فاقد حداقل اطلاعات لازم برای یک فرآیند خرید معتبر، قابل استناد و قابل رقابت است.
در اسناد پیوست این نیاز، تنها یک جدول بسیار ساده درج شده که صرفاً عنوان «پهپاد ۲۰ لیتری» و تعداد دو دستگاه را ذکر میکند و قیمت پایه هر دستگاه نیز بدون هیچگونه تفکیک فنی یا ساختاری، به همراه دو عدد میکرونر و چهار عدد پره پروانه، رقم ۱۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال تعیین شده است. دو فایل دیگر نیز یکی صورتجلسهای که هیچ اشاره فنی به موضوع ندارد و دیگری نامهای داخلی با توضیحاتی کاملاً کلی نتوانستهاند هیچگونه ارزش اطلاعاتی برای درک نیاز واقعی خریدار فراهم کنند.
این شیوه اعلام نیاز، عملاً فروشنده را در وضعیت ابهام کامل قرار میدهد؛ زیرا هیچگونه مشخصاتی از قبیل نوع سامانه پروازی، کلاس دستگاه، استانداردهای پروازی، مشخصات مخزن و پمپ، نوع نازلها، سطح عملکرد، سیستم ناوبری، دقت پاشش، نوع کنترلر، قابلیتهای هوشمند، توان باربرداری واقعی، مشخصات باتری، کیفیت مواد مصرفی، الزامات گارانتی، خدمات پس از فروش، شرایط تحویل، الزامات تست و تحویلگیری، یا هر شاخص اساسی دیگری که برای ارائه یک قیمت معتبر لازم است، ذکر نشده است.
این وضعیت دقیقاً مشابه آن است که خریدار در یک آگهی رسمی اعلام کند:
«دو دستگاه ماشین سواری با ۶۰ لیتر بنزین و دو عدد لاستیک اضافه لازم است.»
در چنین اعلامی، نه نوع خودرو مشخص است، نه کلاس و مدل، نه سال ساخت، نه امکانات، نه استانداردها و نه حتی معیارهای انتخاب. در نتیجه، هیچ فروشندهای نمیتواند با چنین اطلاعات ناقصی قیمت کارشناسی ارائه دهد و هیچ دستگاه نظارتی نیز نمیتواند بر فرآیند خرید نظارت مؤثر داشته باشد.
سامانه تدارکات الکترونیکی دولت با هدف شفافیت، رقابت سالم و حذف رانت طراحی شده است. اما چنین نحوه نگارش نیاز، اصل فلسفه وجودی سامانه را زیر سؤال میبرد؛ زیرا وقتی مشخصات فنی اعلام نمیشود، نه امکان رقابت منصفانه وجود دارد و نه امکان دفاع از قیمت پیشنهادی. در این حالت، هرگونه استعلام، پیشنهاد یا انتخاب بر پایه اطلاعات ناقص و غیرشفاف انجام میشود که میتواند بستر ایجاد اختلاف، اعتراض و حتی سوءتفاهمهای حقوقی گردد.
بنابراین انتظار میرود دستگاههای مناقصهگزار، بهویژه در حوزههای تخصصی مانند پهپادهای کشاورزی، حداقل الزامات فنی، نیازمندیهای عملکردی، استانداردهای مورد نظر، شرایط تحویل، آزمونهای پذیرش و معیارهای ارزیابی را بهصورت روشن و مستند اعلام کنند تا هم فروشندگان بتوانند قیمت واقعی، رقابتی و مبتنی بر مشخصات ارائه دهند و هم فرآیند خرید دولتی در مسیر قانونی، شفاف و قابل پیگیری قرار گیرد.
افزون بر ضعف جدی در ارائه مشخصات فنی، در اسناد مناقصه هیچگونه اشارهای به الزامات قانونی شرکتهای مجاز به فروش پهپاد نیز نشده است. مطابق مقررات جاری کشور در حوزه پرندههای بدون سرنشین، تنها شرکتهایی مجاز به عرضه، فروش و تحویل پهپاد هستند که دارای مجوز طراحی و ساخت پهپاد از سازمان هواپیمایی کشوری باشند. این مجوز شرط اصلی، رسمی و لازم برای فعالیت تجاری و صنعتی در حوزه پهپاد است و عدم اعلام آن در متن نیاز، عملاً دروازه ورود واسطهگران غیرتخصصی را باز میگذارد.
وقتی در یک مناقصه دولتی شرایط احراز صلاحیت فنی و حقوقی شرکتکنندگان ذکر نشود، مجموعهای از فروشندگان صرفاً واسطه و فاقد صلاحیت فنی که بعضاً هیچگونه ساختار، توان پشتیبانی، سابقه طراحی و یا حتی تخصص در حوزه پهپاد ندارند میتوانند در مناقصه شرکت کنند. این شرایط، علاوه بر ایجاد رقابت ناسالم، باعث کاهش کیفیت محصول نهایی، افزایش احتمال بروز مشکلات عملیاتی، نبود خدمات پس از فروش، و حتی ایجاد ریسکهای ایمنی و حقوقی برای بهرهبردار خواهد شد.
در یک فرآیند خرید صحیح و قانونی، دستگاه مناقصهگزار باید بهصورت شفاف و صریح اعلام کند که شرکتهای شرکتکننده باید دارای مجوز معتبر طراحی و ساخت پهپاد، سابقه عملیاتی، توان خدمات پس از فروش و الزامات قانونی مرتبط باشند. عدم قید این موارد، نه تنها موجب ابهام و ایجاد بستر برای تخلف میشود، بلکه معیارهای نظارتی، ارزیابی فنی و انتخاب صحیح تأمینکننده را نیز از کار میاندازد.
هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.